Morgen mijn verjaardag maar vandaag nog even een boekrecencie. Ik heb dit half in Frankrijk gelezen en half hier. Het is niet een nieuw boek maar alweer uit 2010 maar erg mooi en interessant om te lezen. In het Nederlands heet het De haas met de amberkleurige ogen. Het volgt de weg door een joodse familie van 279 hele kleine Japanse beeldjes, Netsuke genaamd. Het is geschreven door Edmund de Waal, een Engelse beeldend kunstenaar en pottenbakker.

Een netsuke is een behoorlijk grote knoop die hoort bij een riem/gordel om een Japanse kimono dicht te houden. Al eeuwen waren er in Japan ‘kunstenaars’ die deze knopen sneden uit ivoor of heel hard hout. Het werden kleine kunstwerkjes/sieraden en daardoor ook een verzamelobject.

Het is een verhaal over een verzameling en hoe die verzameling van de ene naar de ander is gegaan. Daarmee is het ook een boek over de geschiedenis van een Joodse familie in Europa van 1871 tot nu toe.

Het begint met Charles Ephrusi, de zoon van een, oorspronkelijk uit Rusland komende bankiers-familie.  De Ephrusi- familie verhuist van Odessa naar Europa, om daar nog meer fortuin te maken. Eén tak van de familie vestigt zich in Parijs, de andere tak in Wenen. De jonge Charles Ephrusi is de derde zoon en daarom hoeft hij niet persee in de familiezaak te werken. Hij specialiseert zich in kunst, raakt bevriend met allerlei bekende kunstenaars uit die tijd zoals Renoir, Moreau, en Manet. Hij schrijft over kunst voor de krant, maar wat hij vooral doet is kunst kopen. Hij bulkt van het geld en geeft dat uit als water. naast heel veel bekende schilderijen koopt hij ook de hele verzameling Netsuke.

Als zijn lievelingsneef uit Wenen, Victor Ephrusi, gaat trouwen geeft Charles ze als cadeau de vitrine met daarin de Netsuke. Het verhaal gaat dan verder in Wenen waar het gezin Victor en Emmy wonen met hun 4 kinderen. Ze wonen in een enorm groot huis midden in Wenen en leiden een leven zoals de rijken dat hadden van wandelen in het park, bals, mooie kleren, op vakantie naar Zwitserland, naar de opera en in hun huis met heel veel bedienden. Maar dan: je voelt hem al aankomen begint de oorlog. Wenen wordt geannexeerd door de Duitsers en de Joden worden erg slecht behandeld. Ze worden gevangen genomen, vernederd en mogen kiezen: of naar een werkkamp (Dachau) of iets ondertekenen en dan mogen ze (voorlopig) gaan. Wat ze ondertekenen is eigenlijk een contract waarin staat dat al hun bezittingen van af dan van de Duitsers zijn. Op die manier is de familie Ephrusi in 1 klap alles kwijt. Ze vluchten eerst naar Tsjechië en dan naar Engeland.

Na de oorlog probeert de oudste dochter Elisabeth uit te zoeken wat er met alle spullen en het geld van haar ouders gebeurt is. Maar al haar brieven, bezoeken en zoektochten leveren niet veel op.

Wel blijkt nog een van hun oude bediendes, Anna, nog steeds in het grote huis te wonen. Zij vertelt Elisabeth dat ze nog wat van de Duitsers heeft weten te redden en laat haar de verzameling Netsuke zien. Wat blijkt is dat ze, toen de Duitsers het Ephrusi- huis in gebruik namen als SS gebouw, Anna daar mocht blijven werken. Elke keer als ze langs de vitrinekast liep stopte ze een Netsuke in haar zak en ze verstopte die allemaal in het matras op haar bediendekamertje op de twee-en-een-halfde verdieping.

De Netsuke gaan dan mee met de oudoom van de schrijver Iggie, terug naar waar ze vandaan kwamen: Japan. Hij gaat daar na de oorlog wonen en ook weer heel veel geld verdienen. Hij woont samen met zijn vriend Jiro en het laatste stuk van het boek gaat over hen en de periode na de oorlog in Japan.

Nou heb ik eigenlijk het hele verhaal al verklapt maar dat maakt helemaal niet uit want je leest op de eerste paar bladzijde al precies hoe het gaat. Het boek gaat veel meer over de zoektocht van Edmund de Waal die allemaal oude stukken tekst, brieven en krantenknipsels gebruikt om de hele geschiedenis zo levendig mogelijk aan ons te vertellen. Door dit verhaal te vertellen geeft hij een heel mooi tijdsbeeld van de afgelopen 150 jaar in Europa. Leuk vond ik dat er ook uitgebreid vertelt wordt hoe de mensen leefden, wat ze aanhadden en hoe hun huizen er uit zagen. Er zitten ook oude foto’s in het boek die de personages letterlijk een gezicht geven.

Als je dit boek nog niet gelezen hebt, zou ik dat zeker nog eens gaan doen. En de Netsuke zelf zijn ook prachtig zoals deze Haas uit de titel van het boek.

Ik vond ook nog dit filmpje op Internet over de schrijver, aan het werk als kunstenaar. Ik vond het zelf erg mooi en leuk om te zien wat hij in het dagelijkse leven doet.